Hesemans Tours Recensie Zwergnase en Hermann Teddy
Reisverslag busreis “Hesemans Tours”
EEN TOURINGCAR VOL ENTHOUSIASTE VERZAMELAARS NAAR ZWERGNASE EN HERMANN-TEDDY.
Dag 1
Op zondagochtend 24 september klommen een 30 tal dames en enkele heren de Pelikaanbus in om met een uitgekiend (strak) programma op zak, een bezoek te gaan brengen aan de berenfabriek Hermann Teddy in Hirscheid, de poppenfabriek Zwergnase in Schalkau en het speelgoedmuseum in Sonneberg. …………………………………………………………
Voordat het zover was, moesten er eerst heel wat kilometertjes verreden worden om na enkele tussenstops het plaatsje Wellmersdorf te bereiken. Aan de rand van een piepklein dorpje met wat nauwe straatjes, waar onze bus ternauwernood doorheen kon, bevond zich een prachtige grote boerderij, die omgetoverd was tot familiehotel.
Frau Hartleb zwaaide daar de scepter en dat hield in, dat alle gasten zeer hartelijk verwelkomd werden en met zorg omringd. En dat was te merken: De royale kamers zijn stijlvol ingericht, de gehele entourage is popperig gezellig, het eten is er rijkelijk en zalig. Hotel Heidehof, eine Herrlichkeit!
Dag 2
De volgende dag naar Hirschaid, Coburg bei Neustadt. Deze omgeving is de laatste jaren het centrum van al het poppengebeuren; in de verte zagen we de fabrieksgebouwen van o.a. van Gotz, Zapf, Engel en Hans Völk. Hier vind (vond) de geboorte plaats van vele lievelingen, die heden ten dage bij ons in Nederland op de plank staan. Vandaag is ons doel het atelier van Hermann-Teddy.
Grote hilariteit bij het nemen van de groepsfoto. Krijg een flinke groep losgelaten dames maar eens netjes in het gelid (beeld). Er is altijd wel iemand met een gekke bek, of eentje die plotseling uit foto-vrees achter een ander kruipt. Jij een beetje meer naar links, nee da’s rechts, een beetje lager, meer door je knieën, niet duwen, au ik krijg kramp. En dan is het zover ……. De zelfontspanner flikkert rood. Johan neemt een run en springt er tussen. Een blitse foto!
Vriendelijk ontvangen door de Directeur, kunstenares (vele ontwerpen zien we terug in de collecties gedurende al jaren) Mevrouw Mischner, mochten we eerst wat rondkijken in de conferentiekamer, waar op een aantal schappen een grote hoeveelheid aan unieke showmodellen staan. Sommige ervan zijn het laatste exemplaar dat van de verkoop over is. Er staan ook prototypes, die nooit in productie zijn genomen.
Dit geeft een prachtig overzicht van de volledige collectie van de afgelopen jaren. We volgden met grote aandacht Mevrouw Mischner die al uitleggend door het grote atelier wandelde en hier en daar meteen “controle” uitvoerde. Tot mijn verbazing blijkt, dat een beer bijna helemaal met de hand gemaakt wordt. Vanaf het knippen van de stof tot aan het sluiten van het lijfje, van het inzetten van de ogen tot aan het borduren van de neus, evenals het opstoppen van het lijfje. Het gaat allemaal met de hand. De stoffen onderdelen worden niet met meerdere laagjes op elkaar gestanst zoals bij poppen, maar worden met de hand stuk voor stuk uitgeknipt. Bij de stansmethode zouden de (lange) haren van het mohair afgesneden raken, wat de aansluiting van de naden niet ten goede zou komen. Het opstoppen met houtwol wordt gedaan door een man, die sterk is als een beer en precies weet hoever hij moet gaan met het opstopwerk. Dit karwei bepaalt namelijk of de vorm van de beer wordt zoals de ontwerper het heeft bedacht. Het vraagt kracht, uithoudingsvermogen en inzicht. Ik stond toevallig bij het opstoppen van een serie koppen. Mijn compliment: Wat ik zo in de verzamelmand zag liggen, waren die koppen allemaal even prachtig en gelijkmatig van vorm.
De kunststof ogen van de beer worden op een dusdanig speciale manier aangebracht, dat ze praktisch niet te verwijderen zijn. Want de beren van Hermann Teddy zijn niet alleen voor verzamelaars gemaakt, maar ook voor het kleine kind, dankzij de zorgvuldige productiemethode. (geen glazen ogen)
Hermann Teddy heeft een aantal ontwerpers in dienst, die gezamenlijk zorgen voor een unieke afwisselende collectie van beren. Ook mevrouw Mischner levert prachtige ontwerpen, evenals Katrin Müller, die wij later in de week een bezoek zullen brengen.
Wist u trouwens, dat wanneer de beer helemaal in elkaar zit, hij meteen een borstelbeurt krijgt. Zo maakt men naden haast onzichtbaar en ziet de beer er ordentelijk uit. Een originele Hermann Teddy beer kan men sinds de jaren 90 herkennen aan de kleine geribbelde minibutton met de naam Teddy, welke bijna onopvallend onder aan het achterhoofd van de beer is aangebracht.
~~~
’s Middags krijgen we een cultuurinjectie en worden we getrakteerd op een bezoek aan de oude stad Bamberg, die bekend is door zijn architectuur, zijn vorm van waterbeheersing, muurschilderingen en vooral ook zijn biertjes en gezelligheid. De kleine, maar uiterst vriendelijke, Nederlands sprekende gids Herr Peter Wagner leidt ons via een van de bruggen over de Regnitz, het hart van Bamberg binnen. Het is alles behalve saai om hier rond te dwalen langs de bijna sprookjesachtige smalle straatjes met zijn vierkante keitjes. Fachwerk, vrolijke geveltjes met uitbundig geschilderde letters, rijkelijk getooid met bloeiende felrode geraniums. Zonnestralen doen kleurige heiligenbeelden warm oplichten en de goudkleurige uithangborden flikkerend in het oog vallen. Op het grote plein worden we verrast door een prachtige romaans-gotische dom met vier torens, de Bamberger Dom. Deze dom werd uiteindelijk na vele verbouwingen en reparaties in 1250 na Chr. alszijnde “klaar” beschouwd. en was gewijd aan de Heilige Petrus en Sint Georg.
Eenmaal binnen, valt mijn oog op de bijzondere versieringen van de verschillende altaren. Vooral het Weihnachtsaltar dat van prachtige houtsnijwerk gemaakt werd door Veit Stoss; het dateert uit 1520 en vormt een indrukwekkend geschilderd drieluik met gouden omlijstingen. En dan heel speciaal het beroemde beeldhouwwerk; het stenen paard met zijn berijder, dat uit een stuk steen gemaakt zou zijn. Het geheel is hoog aan een pilaar bevestigd. Interessant is ook een waterput met toebehoren in de kelder, dat bij een van de balustrades via een doorkijk naar beneden, zichtbaar is. Het bevat een natuurlijke bron, waarvan het water voor liturgische doeleinden gebruikt wordt. Dergelijke zaken verwacht je niet in een domkerk.
In de onverlichte catacomben bij een aantal begraafplaatsen staat in een nis een fraai versierd vitrinekastje met een relikwie erin (een bot van een heilige). Toch een beetje macaber, zo’n groot stuk bot.
Moet nog even vermeld worden, dat een zekere Paus Clemens II, uit Bamberg vandaan kwam en dat hij na zijn dood hier in deze kerk begraven werd.
Een wandeling langs de oevers van de Regnitz, met de oudste woning-(en) en later het uitzicht op “Klein Venetië” is het maken van foto’s alleszins waard.
Als sluitstuk van de rondleiding, een wandeling door de besloten Rozentuin van Bamberg.: Prachtige (geurende) gele en lila rozen, die zo groot zijn als mijn hand; de nog steeds kleurig bloeiende rozenperken, met hier en daar een romantisch bloot beeldje; de verspreid staande bankjes en dan het prachtige uitzicht: Bamberg, stalend in de middagzon.
Dag 3
Na een avondje “gezelligheid kent geen tijd” en de nodige lachsalvo’s vanwege “flo-flo” en “de-muizenval-op-scherp”, breekt een nieuwe dag aan. De bus in vlot tempo naar Schalkau, waar Nicole Marschollek de scepter zwaait in haar fabriek en atelier, waar poppen en beren gemaakt worden..
Sylvia Natterer laat eveneens hier haar lievelingen gestalte krijgen. En niet zonder reden. Geen kwantiteit, maar kwaliteit is hier het motto. Er wordt gebruik gemaakt van de meest uiteenlopende materialen voor de accessoires en hoogkwalitatieve stoffen met kleine prints en bijzonder mooie kleuren. Vooral het geduld en de precisie, waarmee de gezichtjes van de poppen hun karakter beschilderd krijgen en de geraffineerde keuze in het samenstellen van de outfits, maken dat iedere pop een kunstwerk met een ziel wordt.
Kijken we naar de beren, met hun slungelige ledematen, hun lange snorharen en hun parmantige manier waarop ze de wereld inkijken, dan val je voor hun charmes. Ze zijn helemaal “Marschollek”.
We volgen Maria en Johan, die uitleg geven tijdens de wandeling door de fabriek.
Grotendeels is het omzetten van de “was”-pop in een gewone pop van vinyl een traditioneel gebeuren. De wasonderdelen hangen in een verwarmd zuurbad dat in beweging wordt gehouden. Door middel van electrolyse wordt het vloeibare koper afgezet op de wasvorm. Zo ontstaat een mal, waarmee meerdere van dezelfde onderdelen gemaakt kunnen worden. De mal wordt gevuld met een mixture en rond gedraaid, zodat de binnenzijde helemaal netjes bedekt wordt.. Daarna gaan de mallen de oven in en wordt er op bepaalde temperaturen gestooft Het is zaak dit nauwkeurig te doen en vooral ook het afkoelingsproces goed uit te voeren, zodat de gevormde onderdelen keurig uit de mal gehaald kunnen worden zonder verkleurd of verbrand te zijn.
OK, nu hebben we de losse onderdelen van de pop. Als die compleet zijn, kan de pop in elkaar gezet worden, tenzij delen van stof zijn, dan moeten deze op het atelier genaaid en opgestopt worden. Dit gaat met de hand.
Het Zwergnase-atelier is allesbehalve een industrieel gebeuren waarbij iedereen in een strak ritme zijn eigen taak heeft. Hier is het meer een gemeenschappelijke werkruimte van een klein aantal creatieve medewerksters, die samen aan projecten werken.
Ik geniet van mijn zwerftocht langs de volgepropte stellingen en overvolle werktafels. Er ligt van alles lekker door elkaar. Lapjes stof met verfijnde patroontjes, knipsels, naaimaterialen, haarbundels, rondslingerde ditjes en datjes en hier en daar een half aangeklede pop. Maar o zo slim worden de versieringen en de kleurige stoffen met elkaar gecombineerd tot een wonderlijk, bijzonder aardig resultaat.
Tussen dit alles zit een jonge vrouw in uiterste concentratie te schilderen aan het gezichtje van een poppenkop. Gespannen volgen we haar penseelstreken en proberen haar niet te storen. Prachtig….. Op de poppenkop verschijnt langzaam een levendige uitdrukking. Hier wordt een karakterpop geboren.
Even verderop worden grappige sierknoopjes op een artistiek gebreid hesje bevestigd. Beren krijgen hun snorharen, nagels en neus geborduurd. Ze hangen bloot en lusteloos in een mandje te wachten om gekleed en versierd te worden. In een hoekje zit een slanke jongedame met een grote bril op haar neus, diep gebogen over een onwillig naaiwerkje. Dan springt ze plotseling op en begint, al benend door de volle ruimte, instructies uit te delen. Het blijkt Nicole Marschollek zelf te zijn.
Pas dan reageert ze op het rondlopende bezoek. Eerst wat geschrokken en verlegen, maar, nadat een van ons haar een compliment heeft gemaakt over haar werk, verschijnt er een warme glimlach op het wat strenge gelaat. Het ijs is gebroken en Marschollek laat zich alle aandacht welgevallen. Met trots haalt zij haar nieuwste creatie te voorschijn: een aanvulling op de serie van Majken en Alfrieda. Welwillend beantwoordt ze onze persoonlijke vragen, terwijl we op elkaar gepakt staan tussen de tafels om maar niets te hoeven missen van haar antwoorden.
Levenswijsheid, doorzettingsvermogen, idealisme en grote kunstzinnigheid hebben in de laatste jaren de creaties van Nicole op hoog niveau gebracht. De gezichtjes van haar kunststoffen kinderfiguren vertolken duidelijk de ongeremde gevoelens van het doorsnee kind. De samenstelling van de poppenkleding is doordacht en gedurfd gekozen. Het bewijst nogmaals Marscholleks psychologische doorgronding van het kind, dat zich nog vrij en ongekunsteld kan uiten.
Daarentegen doen de poppengezichtjes van Majken en Alfrieda met hun sobere lijnenspel meer beroep op je eigen fantasie. Ze waren in eerste instantie bedoeld voor kinderen, maar ook de verzamelaar ziet hier wel brood in. Bravo Nicole Marschollek. Je zeer herkenbare stijl is en blijft uniek! Ik geniet met volle teugen en zou hier nog wel uren willen rondkijken, zoveel poppen en zoveel moois.
Het hoogtepunt van het bezoek is voor mij toch wel het korte gesprekje met Nicole en samen met haar op de foto te mogen.
Als we weer in de bus zitten, dwalen mijn blikken naar mijn nieuwe reisgenootje, Fam in haar rood-wit geblokte jurkje. Wat een geweldige hobby is dit toch. Ontspannen leun ik achterover en al nagenietend geef ik me over aan het gehobbel van de bus.
~~~
’s Middags gingen we naar het speelgoedmuseum in Sonneberg. In de jaren 1890-1994 was Sonneberg het grote ontwikkelingscentrum van de speelgoed- en poppenindustrie. Helaas is er geen tijd om hier uitgebreid te gaan ronddwalen, op zoek naar bekende namen als Fleischmann, Piko, Steiner, Bernhard Hermann, maar wel zullen we een bezoek brengen aan het museum. In een rustige buitenwijk van oude monumentale woningen, ligt het oude museum met zijn neo-barokke voorgevel uit de jaren 1920. Kolossaal en indrukwekkend. Majestueuze trappen, de geur van vochtige muffe steen en zalen met hoge plafonds. Je krijgt bijna de neiging om te gaan fluisteren. Voetstappen klinken hier hol. Er zijn niet veel bezoekers. Speelgoed in verschillende soorten en materialen vormen de geschiedenis van de ontwikkeling in het speelgoed. De eerste vormen van de pop voor het kind, lang voordat het woord speelgoed bestond. De eerste pijl en boog om al spelenderwijs snel volwassen te worden. Tinnen soldaatjes, maar ook prachtig gegoten tinnen siervoorwerpjes met de hand beschilderd. Een grote collectie blikken speelgoed, waaronder draaimolentjes, autootjes, en vliegmachientjes, dinkytoys, plastik auto’s, bouwdozen en een treinencomplex dat met een druk op de knop het versje “Op een klein stationnetje, ’s morgens in de vroegte …..”doet herleven. De kabelbaan met tuimelgewicht, geheel van mecano, dat zichzelf doet laden hijsen en lossen maakt veel indruk. Jammer dat ik hier niet fotograferen kan. Uiteraard komen ook de beren en poppen aan bod. Helaas was de kwaliteit minder dan ik me had voorgesteld. Als je ooit in Engeland of Nederland zelf naar een poppenmuseum bent geweest, krijg je hier toch wel een karige indruk van wat er is over gebleven van al die glorie van toen. Ook dit museum moet het heden ten dage hebben van schenkingen en subsidies. Als verzamelaar voel ik mij een mooi stuk ervaring rijker. Terug op straat wordt mijn aandacht getrokken door een winkeltje met veel houten speelgoed. De leukste kleurige speeltjes en hebbedingetjes stralen me toe. Jammer genoeg heb ik geen kleine kindertjes in mijn familie om blij te maken met een paar gele houten eendjes aan een trekkoordje. Net als die grappige houten kipjes die in een cirkeltje staan en een wedstrijdje pikken doen, terwijl onder het bordje een balletje rondzwaait.
~~~
Diezelfde avond kunnen we nog terecht bij Katrin Müller in haar woonhuis c.q. atelier.
De bus redt het maar net om alle smalle weggetjes en lusbochten te nemen. Katrin en haar gezin wonen in een prachtig gelegen bergvilla. Het welkom en “wiedersehen” is zeer hartelijk. (Je zult toch maar even een kleine 30 mensen door je voordeur moeten binnenlaten) Hun huis, tuin en leefruimten getuigen van kunstzinnigheid en creativiteit.
Dat niet wegneemt, dat je duidelijk kunt waarnemen, dat hier kinderen vrijelijk mogen spelen en dat de kat allerminst verlegen is. Met z’n allen drommen we de hal binnen. Ik sta bijna platgedrukt tegen een bolderkar met reuzenbeer erin. Overal kijken de meest uiteenlopende beren je nieuwsgierig aan. En wij kijken verrukt terug, want ook hier beginnen de eurootjes in je hand te jeuken. In een hoek wordt door Katrin een demonstratie mini aardewerk draaien getoond. Het lijkt zo makkelijk, maar o wee, wat een vaste hand moet je hebben om zulke kleine potjes zo sierlijk, dun en gelijkmatig te kunnen vormen. Op de etenstafel staat een hele serie, glazonderzettertjes en beeldige stukjes aardewerk met vrolijke kleurtjes uitgestald. Kleine theepotjes in verschillende poppematen, kleine blakertjes (kaarsenstandaardjes), bordjes en kommetjes, die eenvoudig modern, maar smaakvol zijn beschilderd. Terwijl een aantal van ons proberen de kunst af te kijken van het schijfdraaien, ruilen we om beurten van plaats om te genieten van allerlei beren en het maken van foto’s. Je moet toch even je elleboog kwijt als je fotografeert. We genoten, ook degenen die Katrin Müller nog niet eerder ontmoet hadden bij Hesemans in Breda. De drukke dag wordt besloten met een viertel Weisswein.
De laatste avond met elkaar wordt een korte. We moeten morgen weer vroeg op.
Dag 4
Koffers inpakken, nog gauw een fotootje schieten, afscheid nemen van Frau Hartleb en gauw nog een potje eigengemaakte jam in de tas mee.
De terugreis gaat gepaard met veel “wat jammer”-s en “hadden we niet wat langer kunnen blijven”-s. Een goed teken, dat het weer top is geweest.
In de bus kunnen we uitgebreid nog eenmaal elkaars verhalen, ervaringen, rondgaande koekjes en snoepjes delen.
Wat hadden we genoten met z’n allen en ook een hoop gelachen. Op de terugreis was onze chauffeur zo in goeden doen, dat hij ons zeer vlotjes voor enkele uren neerpootte in het schilderachtige Limburg an der Lahn. Een ware trekpleister voor fotografen en romantische mensen door zijn vele Fachwerkhuizen, specialiteiten-winkeltjes, idyllische buiten-restaurantjes zo op de keitjes en romantische uitzichten aan de rivier der Lahn. De late herfstzon gaf deze dag nog een extra vakantietintje. Maar aan alles komt een eind. Met een feestelijk afscheidsdiner laat in de middag en een paar uur later het vele afscheid nemen en uitzwaaien, ging een grote club mensen uiteen, die allen een ding gemeen hadden: Poppen en/of beren verzamelen, hoe oud of hoe jong je ook bent.
Grote dank aan familie Hesemans, die dit voor ons allemaal gerealiseerd heeft. Foto’s spreken voor zichzelf. Heel hartelijk bedankt namens ons allemaal.
Jolanda Tijhuis
okt-nov 2006